Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska – przewodnicząca Rady Programowej

Sprawozdanie Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej we Wrocławiu za rok 2022

Rok 2022 w funkcjonowaniu obszaru pamięci i dokumentacji historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej był bardzo intensywny.
24 lutego 2022 r. na mocy Uchwały Dolnośląskiej Rady Lekarskiej nr 11/2022 został powołany Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej

Izby Lekarskiej. Jednocześnie została rozwiązana Komisja Historyczna VIII kadencji. Uchwała zawiera podstawowe zadania Ośrodka, czyli pozyskiwanie, archiwizowanie, upowszechnianie materiałów i eksponatów dotyczących historii medycyny przede wszystkim z Dolnego Śląska. Uchwała nadała również Ośrodkowi regulamin. Na jego podstawie na mocy Uchwały nr 12/2022 z dnia 24 lutego 2022 r. Dolnośląska Rada Lekarska powołała dr hab. n. med. Barbarę Bruziewicz-Mikłaszewską na funkcję przewodniczącej Rady Programowej. Kolejne kroki w tworzeniu Ośrodka to zatwierdzenie jego składu osobowego (Uchwała nr 58/2022) oraz powołanie składu Rady Programowej (Uchwała nr 79/2022).

Skład osobowy Ośrodka:
prof. dr hab. Edward Białek, dr hab. Barbara Bruziewicz–Mikłaszewska lek. dent. Teresa Bujko, dr n. med. Urszula Chojnacka, lek. Radość Gansiniec, prof. dr hab. n. med. Andrzej Gładysz, lek. Krystyna Gniatkowska-Gładysz, lek. Bożena Kaniak, dr n. o zdrowiu Dariusz Lewera, dr n. med. Magdalena Mazurak, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Moroń, lek. Małgorzata Niemiec, lek. Leszek Pałka, lek. dent. Ligia Socha, lek. dent. Marek Stehlik, dr hab. n. med. Andrzej Wojnar, prof. NSWM, dr hab. n. med. Krzysztof Wronecki

Rada Programowa Ośrodka:

1. dr hab. Barbara Bruziewicz–Mikłaszewska – przewodnicząca
2. prof. dr hab. Edward Białek
3. prof. dr hab. n. med. Andrzej Gładysz
4. lek. Bożena Kaniak
5. dr n. o zdrowiu Dariusz Lewera
6. dr n. med. Magdalena Mazurak
7. lek. Małgorzata Niemiec
8. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar, prof. NWSM
9. dr hab. n. med. Krzysztof Wronecki

Zgodnie z regulaminem Ośrodka przeprowadzono wybory na stanowiska funkcyjne. Wiceprzewodniczącymi Rady Programowej zostali: lek. Bożena Kaniak, prof. dr hab. Edward Białek, dr hab. Andrzej Wojnar, prof. NWSM oraz dr hab. Krzysztof Wronecki. Sekretarzem Rady został dr Dariusz Lewera, zastępcą sekretarza – lek. Małgorzata Niemiec.

W kwietniowym numerze „Medium” z 2022 r. (s. 28-29) ukazało się ostatnie sprawozdanie z działalności Komisji Historycznej DIL, którą przez wiele lat prowadziła mgr Agnieszka Jamroziak.

Pierwsze posiedzenie Ośrodka odbyło się 23 kwietnia 2022 r., wspólnie z Polskim Towarzystwem Historii Nauk Medycznych. Zebrani wysłuchali wykładu członka Rady Programowej dr n. med. Magdaleny Mazurak poświęconego zmarłemu w 2022 r. prof. Marianowi Zembali, absolwentowi wrocławskiej Akademii Medycznej. Autorką drugiego wykładu była dr Joanna Hytrek-Hryciuk. Kolejne posiedzenia Ośrodka odbywały się wspólnie z Towarzystwem Historii Nauk Medycznych, w czasie których zebrani wysłuchali odczytów, prelekcji i wykładów dotyczących szeroko rozumianej historii medycyny.

Znaczącym wydarzeniem w realizacji zadań statutowych Ośrodka była odbywająca się 17-19 czerwca 2022 r. we Wrocławiu wspólna konferencja Ośrodka Dokumentacji Historycznej Śląskiej Izby Lekarskiej, przedstawicieli Wojskowej Izby Lekarskiej oraz Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej pod hasłem „Śladami naszych mistrzów”. Współprzewodniczącymi konferencji byli Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz dr hab. n. med. Krzysztof Siemianowicz z ODH ŚIL. Konferencję w imieniu prezesa DRL dr. n. med. Pawła Wróblewskiego otworzyła wiceprzewodnicząca Ośrodka Bożena Kaniak. Uczestnicy obejrzeli film red. Stanisława Wolnego pt. „Rodowód” zrealizowany z okazji 100-lecia powstania izb lekarskich w Polsce. Prezentuje on historię izb powstania izb lekarskich i przede wszystkim historię i działalność Dolnośląskiej Izby Lekarskiej. Jego realizacja została sfinansowana ze środków Ośrodka. Wykłady przedstawione przez gości z Ośrodka Dokumentacji Historycznej ŚIL poświęcone były wybitnym lekarzom związanym z ośrodkami akademickimi szeroko rozumianego Śląska – profesorom: Wiktorowi Brossowi, Rudolfowi Weiglowi, Zdzisławowi Steusingowi, Alfredowi Meissnerowi. Dr Dariusz Lewera z OPiDH DIL przedstawił postacie wybitnych uczonych Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma, którzy przeszli do historii medycyny. O Górnoślązakach studiujących w niemieckim Wrocławiu i Korporacjach Górnośląskich Akademików Medyków Silesia Superior mówiła lek dent. Ewa Paszek z ŚIL. Po każdym wykładzie odbywał się panel dyskusyjny. Uczestnicy konferencji zwiedzili Galerię Sławnych Wrocławian w Ratuszu, wśród których są przedstawiciele medycyny. Tu przewodnikiem był Krzysztof Wronecki, a po najatrakcyjniejszych miejscach Gmachu Głównego Uniwersytetu Wrocławskiego oprowadzał Edward Białek. Artykuły z konferencji ukazały się w Gazecie DIL „Medium”, Piśmie ŚIL „Pro Medico” oraz Biuletynie WIL „Skalpel”. Przy organizacji konferencji pracowali mgr Marta Wawrzyniak i mgr Jacek Bondyra z Biura DIL.

Kolejnym dużym wydarzeniem organizowanym przez Ośrodek była konferencja naukowa (1 lipca 2022 r.) połączona z uroczystym otwarciem w siedzibie DIL Gabinetu profesorostwa Ludwika i Hanny Hirszfeldów. Meble – biurko, krzesło, biblioteczka, a także fotel, o które do końca swego życia dbała uczennica, a później współpracownica Hanny Hirszfeldowej dr n. med. Ewa Bohdanowicz – po jej śmierci decyzją rodziny zostały przekazane Muzeum Miejskiemu Wrocławia. Dzięki staraniom członków Ośrodka: dr. Ligii Sochy i Krzysztofa Wroneckiego oraz dr. Jacka Ossowskiego z Urzędu Miejskiego meble, publikacje oraz inne pamiątki, po niezbędnych zabiegach konserwatorskich, przekazane zostały przez muzeum w depozyt Dolnośląskiej Izbie Lekarskiej. Gabinet znajduje się w Klubie Lekarza DIL, a aranżacji dokonała kustosz muzeum Magdalena Szmida-Półbratek. Będzie on dostępny jako stała ekspozycja. Honorowym Kustoszem gabinetu została dr Ligia Socha. Otwarciu Gabinetu towarzyszyła konferencja naukowa. Otworzył ją prezes DRL Paweł Wróblewski. W imieniu dyrektora Muzeum Miejskiego dr. Macieja Łagiewskiego wykład pt. „Hirszfeld w zbiorach Muzeum Miejskiego Wrocławia” wygłosił Krzysztof Wronecki. Urszula Glensk, prof. UWr., wykład „Hirszfeldowie i ich czasy” wzbogaciła prezentacją multimedialną. O „Hirszfeldach we Wrocławiu” opowiedział Krzysztof Wronecki. „Ludwik Hirszfeld i jego spuścizna w dzisiejszych czasach” to referat prof. Marcina Czerwińskiego z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN im. Ludwika Hirszfelda. Dr Grażyna Ossowska przedstawiła profesorostwo Hirszfeldów w wykładzie „Byłam sąsiadką Hirszfeldów i pacjentką Hanny Hirszfeldowej”. Konferencję wzbogacił film red. Leny Kaletowej „Ludwik Hirszfeld”. Po wystąpieniach prelegentów prof. Urszula Glensk podpisywała swoją książkę „Hirszfeldowie. Zrozumieć krew” – upominek dla gości od Dolnośląskiej Izby Lekarskiej. Wśród zaproszonych byli przedstawiciele wrocławskiego środowiska akademickiego i naukowego, lekarze – uczniowie profesorostwa Hirszfeldów, członkowie Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, Ośrodka Dokumentacji Historycznej Śląskiej Izby Lekarskiej. Uroczystość została sfilmowana. Film można oglądać na stronie internetowej Izby. Informacje o tym wydarzeniu wyemitowało Polskie Radio Wrocław.

Z powstaniem Gabinetu wiązała się wizyta (listopad 2022 r.) Jolanty Wiśniewskiej, kustosza z Muzeum Warszawskiej Pragi – Oddział Muzeum Warszawy w związku z realizacją projektu wystawy czasowej pt. „Prawobrzeże”. Jest ona poświęcona kobietom związanym w różnorodny sposób z prawobrzeżnymi dzielnicami Warszawy i realizującymi swoje życiowe pasje. Wśród bohaterek jest prof. Hanna Hirszfeldowa, która wraz z mężem Ludwikiem w latach 30. XX wieku mieszkała na prawobrzeżnej Saskiej Kępie. Wystawa to część realizacji szerszego projektu biograficznego „Prawobrzeżni” – popularyzującego osoby związane z prawobrzeżną Warszawą.

21 października 2022 r. w Polanicy-Zdroju w Sali Źródlanej pijalni odbyło się Forum Dyskusyjne „W kręgu przyjaciół doktora Wiesława Malki”, którego współorganizatorem był Ośrodek. Reprezentantami i współprowadzącymi dyskusję byli Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Edward Białek oraz lek. Leszek Pałka.

Członkowie Ośrodka brali również udział w konferencjach organizowanych przez inne izby oraz ośrodki zajmujące się badaniem historii medycyny. We wrześniu 2022 r. Lubuska Izba Lekarską zorganizowała II Zjazd Komisji Historycznych Izb Lekarskich w Polsce. Nasz Ośrodek reprezentowali przewodnicząca Rady Programowej Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz sekretarz Dariusz Lewera. W tym samym miesiącu w Bydgoszczy odbył się XXVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, z sesją naukową. W czasie zjazdu wybrano nowe władze. Wiceprzewodniczącym Towarzystwa został członek Rady Programowej Ośrodka Dariusz Lewera. Uzgodniono również, że Wrocław będzie gospodarzem zjazdu historyków medycyny w 2024 r.

Członkowie Ośrodka uczestniczyli w spotkaniach organizowanych przez DIL, poświęconych wrocławskiemu środowisku medycznemu. 2 listopada 2022 r. odbyło się I Spotkanie Zaduszkowe, zorganizowane przez Bożenę Kaniak – wiceprzewodniczącą Rady Programowej Ośrodka, jednocześnie przewodniczącą Rady Klubu Lekarza. Podczas spotkania Barbara Bruziewicz–Mikłaszewska oraz Krzysztof Wronecki wspominali zmarłą w grudniu 2021 r. Ewę Bohdanowicz. Dzięki znajomości zawartej podczas czerwcowej konferencji, na grobie śp. Ewy Bohdanowicz w Wadowicach w dzień Wszystkich Świętych dr Jan Rauch z ŚIL, w imieniu Dolnośląskiej Izby Lekarskiej, zapalił znicz.

W roku 2023 Ośrodek będzie organizatorem lub współorganizatorem kilku konferencji i spotkań naukowych. M.in. w kwietniu 2023 r. we Wrocławiu odbędzie się konferencja naukowa z cyklu „Lekarz jako autor i bohater literacki”. Temat przewodni – „Lekarz w czasach zarazy”. Jednym z naukowców, którego badania i dokonania przedstawione będą podczas konferencji jest członek Ośrodka Andrzej Gładysz. Innym spotkaniem naukowym będzie Forum Dyskusyjne organizowane w Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu „Julius Roger – lekarz i etnograf”. Współorganizatorami będą przedstawiciele Ośrodka: Edward Białek oraz Dariusz Lewera.

Realizując statutowe zadania upamiętnienia ważnych dla historii Rzeczpospolitej, historii medycyny oraz wspomnień o lekarzach Ośrodek – prowadził następujące działania:

• 28 maja 2022 r. na terenie Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej lekarzy – więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego. Tablica powstała przy wsparciu finansowym Dolnośląskiej Izby Lekarskiej oraz Ośrodka Pamięci, reprezentowanego przez Leszka Pałkę.
• 31 maja 2022 r. w Oleśnicy w 140. rocznicę urodzin prof. Antoniego Cieszyńskiego – pioniera stomatologii polskiej – kwiaty przy pomniku naukowca złożyły Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, dr n. med. Elżbieta Rutańska oraz lek. stom. Alicja Marczyk-Felba – wiceprezes DRL ds. stomatologii.
• 11 listopada 2022 r., w Narodowym Dniu Niepodległości, Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz Małgorzata Niemiec złożyły kwiaty przy Głazie Niepodległości, ul. Wojciecha z Brudzewa.

Z inicjatywy Ośrodka w „Medium” ukazały się artykuły wspomnieniowe: o dr Ewie Bohdanowicz pisali Dariusz Lewera i Krzysztof Wronecki, o dr. Lechu Czarneckim – Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, o prof. Marianie Zembali – Magdalena Mazurak. Artykuły o wrocławskich szpitalach oraz Starym Cmentarzu Żydowskim przygotował Dariusz Lewera, a o uniwersyteckich korporacjach stomatologów w Breslau i Wrocławiu – Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska. Publikowane są również recenzje książek.

W roku 2022 Ośrodek dofinansował wykonanie duplikatu tablicy pamiątkowej poświęconej prof. dr. hab. Antoniemu Falkiewiczowi. Ośrodek proponuje umieszczenie jej w Szpitalu Specjalistycznym przy ul. Warszawskiej, noszącym imię naukowca.

Ośrodek gromadzi dokumenty, materiały i pamiątki mające wartość historyczną. Podczas różnorodnych spotkań członkowie Ośrodka apelują o ich przekazywanie. Od momentu powstania Ośrodka udało się pozyskać kilka cennych pozycji, np. dokumenty z przebiegu studiów, w tym indeks dr Ewy Bohdanowicz, instrumenty medyczne prof. Wandy Klinowskiej, pierwsze wydanie z 1946 roku książki prof. Ludwika Hirszfelda – „Historia jednego życia”, przekazanej przez Leszka Pałkę. Niezwykle cennym nabytkiem jest dar dr. Lecha Czarneckiego – pochodzący z 1926 roku album „XII Zjazd Lekarzy i Przyrodników Polskich – Album Pamiątkowy”. Zawiera on alfabetyczny spis i fotografie członków zjazdu. Cenne są również książki przekazane przez Barbarę Bruziewicz-Mikłaszewską: „IX Międzynarodowy Kongres lekarzy-dentystów we Wiedniu 1936. (Sprawozdanie)” i „XIV Zjazd Lekarzy Przyrodników Polskich w Poznaniu połączony z IV Zjazdem Związku Lekarzy Słowiańskich pod protektoratem Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Prof. dr. Ignacego Mościckiego 11 – 15 września 1933”.

Pierwszy okres działania Ośrodka okazał się bardzo owocny w różnorodne wydarzenia, co dowodzi, że decyzja o jego utworzeniu i przekazaniu mu określonych zadań była właściwa.