Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska – przewodnicząca Rady Programowej

Sprawozdanie Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej we Wrocławiu za rok 2023

Rok 2023 był pierwszym rokiem kalendarzowym funkcjonowania Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej. W lutym 2023 r. zostało złożone pierwsze sprawozdanie dotyczące działalności Ośrodka za okres od kwietnia do końca 2022 roku.

Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej zwany dalej Ośrodkiem Dolnośląskiej Izby Lekarskiej funkcjonuje na podstawie Uchwały DRL nr 11/2022 z dnia 24 lutego 2022 r. oraz Regulaminu nadanego przez tę uchwałę.

Na jego podstawie na mocy Uchwały DRL nr 12/2022 z dnia 24 lutego 2022 r. Dolnośląska Rada Lekarska powołała dr hab. n. med. Barbarę Bruziewicz-Mikłaszewską na funkcję przewodniczącej Rady Programowej Ośrodka. Na mocy Uchwały nr 58/2022 oraz Uchwały nr 79/2022 został zatwierdzony skład osobowy oraz powołano członków Rady Programowej. Na koniec 2023 roku w skład Ośrodka wchodziło 18 członków: w tym 15 lekarzy i lekarzy-dentystów oraz 3 członków niebędących lekarzami. W roku sprawozdawczym 2023 w składzie osobowym zaszły następujące zmiany: z prac ze względu na stan zdrowia zrezygnowała lek. dent. Teresa Bujko (Uchwała DRL nr 71/2023).

Do składu osobowego weszli: dr n. med. Marek Nikiel (Uchwała DRL nr 20/2023) oraz mgr Maria Jarosz (Uchwała DRL nr 71/2023 ). Skład osobowy Rady Programowej pozostał niezmieniony.

Do Rady Programowej na mocy Uchwały nr 79/2023 wchodzą:

1. dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska ‒ przewodnicząca
2. prof. dr hab. Edward Białek – zastępca przewodniczącej
3. lek. Radość Gansiniec
4. prof. dr hab. Andrzej Gładysz
5. lek. Bożena Kaniak – zastępca przewodniczącej
6. dr Dariusz Lewera – sekretarz
7. dr Magdalena Mazurak
8. lek. Małgorzata Niemiec – zastępca sekretarza
9. dr hab. Andrzej Wojnar, prof. PWr – zastępca przewodniczącej
10. dr hab. Krzysztof Wronecki – zastępca przewodniczącej

Członkami Ośrodka, zatwierdzonymi przez Dolnośląską Radę Lekarską na mocy Uchwały nr 58/2022 z późniejszymi zmianami są:

11. dr Urszula Chojnacka
12. lek. Krystyna Gniatkowska-Gładysz
13. mgr Maria Jarosz
14. prof. dr hab. Krzysztof Moroń
15. dr Marek Nikiel
16. lek. Leszek Pałka
17. lek. dent. Ligia Socha
18. lek. dent. Marek Stehlik

Ośrodek jest jednostką działającą w ramach Dolnośląskiej Izby Lekarskiej, w skład której obok lekarzy i lekarzy dentystów wchodzą osoby spoza środowiska lekarskiego.
Podstawową formą działalności Ośrodka były posiedzenia odbywające się w Klubie Muzyki i Literatury przy pl. Tadeusza Kościuszki 10 we Wrocławiu.

Posiedzenia odbywały się wspólnie ze spotkaniami naukowymi Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych.

Obie instytucje wiążą osoby przewodniczących oraz sekretarzy – dr hab. n. med. Barbary Bruziewicz-Mikłaszewskiej oraz dr. n. o zdr. Dariusza Lewery.

W roku 2023 odbyło się 9 posiedzeń. Miały zróżnicowaną postać ‒ 6 (14 I, 11 II, 11 III, 10 VI, 18 XI, 9 XII ) odbyło się w formie stacjonarnej.

Podczas spotkań, otwartych dla wszystkich zainteresowanych, prezentowana była różnorodna tematyka z historii medycyny, środowiska lekarskiego oraz literatury tematycznie związanej z medycyną. Prelegentami byli zarówno lekarze jak i osoby spoza środowiska lekarskiego, m.in. historycy, kustosze muzealni.

Jedno z posiedzeń (20-21 IV) było połączone ze współorganizowaną przez Ośrodek Konferencją Naukową z cyklu „Lekarz jako autor i bohater literacki. Lekarz w czasach zarazy”.

Kolejne (13 V) odbyło się w formie spaceru z przewodnikiem po Starym Cmentarzu Żydowskim we Wrocławiu. Następne (13 X) ‒ połączone zostało z Konferencją Jubileuszową „Leczenie cukrzycy u dzieci dawniej, dziś i perspektywy na przyszłość” i odsłonięciem tablicy pamiątkowej współfinansowanej ze środków Ośrodka, poświęconej prof. Renacie Wąsikowej.

Kolejną formą funkcjonowania Ośrodka były posiedzenia Rady Programowej, które odbywały się w sali Klubu Lekarza w siedzibie Dolnośląskiej Izby Lekarskiej przy ul. Kazimierza Wielkiego 45. W ich trakcie omawiano sprawy bieżące oraz dotyczące powierzonych Izbie w depozyt mebli z gabinetu profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów. W roku bieżącym odbyło się 7 posiedzeń Rady. Posiedzenia Rady Programowej są otwarte dla pozostałych członków Ośrodka.

Bieżącą formą działalności Ośrodka były dyżury Przewodniczącej Rady Programowej – dr hab. Barbary Bruziewicz-Mikłaszewskiej. W każdy czwartek w godzinach 10.00-12.00, przewodnicząca Ośrodka była do dyspozycji wszystkich zainteresowanych, którzy chcieli zapoznać się z działalnością Ośrodka czy obejrzeć zdeponowane meble Gabinetu i pamiątki profesorstwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów.

Podczas dyżurów odbyły się m.in. lekcje muzealne dla młodzieży licealnej, spotkania z lekarzami i lekarzami dentystami oraz zainteresowanymi tematem przedstawicielami innych zawodów.

Gabinet odwiedzili profesorowie:

1. prof. Marzena Dominiak – prorektor Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu,
2. prof. Artur Jurczyszyn z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego,
3. prof. Tomasz Gedrange – członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego,
4. prof. Zbigniew Rajchel – emerytowany profesor Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Ośrodek organizował spotkania z autorami publikacji książkowych: Agnieszką Couderq – autorką książki „Ostatni wysłannik dynastii Ming”, dr Ireną Makower, autorką publikacji „Pamiętniki z Miłosnej” czy z prof. Andrzejem Kierzkiem – autorem „Zdrowotnych peregrynacji do doliny Prutu”. Podczas posiedzeń były również promowane publikacje autorstwa lekarzy lub o tematyce medycznej.

Ośrodek zawarł szczególną więź z Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy. W roku 2023 trzykrotnie składano wizyty na terenie tego byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego:

1. upamiętnienie rocznicy odsłonięcia tablicy poświęconej „Pamięci lekarzy-więźniów KL Gross-Rosen (28 maja),
2. uroczystości upamiętniające ofiary II wojny światowej w rocznicę wybuchu konfliktu (3 września),
3. wernisaż wystawy poświęconej lekarzom więzionym w KL Gross-Rosen pod symbolicznym tytułem „Zastępy nadziei” (16 grudnia).

Każdorazowo delegacje Izby, w skład których wchodzili prezes Dolnośląskiej Rady Lekarskiej, przewodnicząca Ośrodka, członkowie Ośrodka oraz zainteresowani lekarze ‒ składała hołd i wiązankę kwiatów pod tablicą poświęconą lekarzom-więźniom znajdującą się w tzw. rewirze sanitarnym.
Szczególne podziękowania Ośrodek składa pani doktor Ewie Kilar oraz doktor Krystynie Michalak z Koła Terenowego w Świdnicy za okazaną pomoc w organizacji spotkań i godnym uczczeniu pamięci lekarzy-więźniów.

Z historią związaną z lekarzami więźniami KL Gross-Rosen związane były wykłady przewodniczącej Ośrodka poświęcone prof. Stanisławowi Potoczkowi wygłoszone podczas posiedzenia Komisji Badań nad Historią Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie oraz podczas posiedzenia Ośrodka Pamięci oraz Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych we Wrocławiu.

W ramach swych zadań Ośrodek Pamięci opiekuje się gabinetem profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów. W roku 2023 nastąpiła zmiana aranżacji wystawy. Zostało zainstalowane nowe oświetlenie, zakupiono i zainstalowano nowe słupki odgradzające, które zastąpiły dotychczasowe gabloty, co umożliwiło lepszą ekspozycję gabinetu. Zainstalowano firany oraz dywan – dar koleżanki Radość Gansiniec, co ociepliło wystrój ekspozycji. W sali Klubu Lekarza zainstalowano na schodach barierki, by zapewnić bezpieczeństw dla odwiedzających.

Zdeponowane meble zostały ubezpieczone we współpracującym z DIL Towarzystwem Ubezpieczeniowym Inter.

W ramach nawiązanej w roku 2022 współpracy z Muzeum Warszawskiej Pragi, w związku z prowadzoną realizacją projektu „Prawobrzeżne” poświęconej kobietom związanym w różnorodny sposób z prawobrzeżnymi dzielnicami Warszawy zostały wypożyczone na zasadzie umowy użyczenia eksponaty związane z osobą prof. Hanny Hirszfeldowej, która wraz z mężem, prof. Ludwikiem Hirszfeldem, w latach trzydziestych XX wieku mieszkała na Saskiej Kępie, przy ul. Obrońców 27.

Członkowie Ośrodka – dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, dr hab. Krzysztof Wronecki oraz dr Dariusz Lewera uczestniczyli w organizowanych 19 października 2023 r. w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej we Wrocławiu w obchodach X Dnia Ludwika Hirszfelda.

Zbiory Ośrodka związane z gabinetem Profesorostwa wzbogaciły się o kolekcję kartek pocztowych adresowanych do prof. Ludwika Hirszfelda.

Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej w ramach swoich działań był głównym współorganizatorem odbywającej się w dniach 20-21 kwietnia 2023 r. IV Ogólnopolskiej konferencji naukowej z cyklu „Lekarz jako autor i bohater literacki”. Tematem wiodącym był – „Lekarz w czasach zarazy”. W konferencji wzięło udział około 70 osób. Głównym prowadzącym konferencji był prof. Edward Białek – zastępca przewodniczej Rady Programowej OPiDH. W Komitecie Naukowym z ramienia Ośrodka znaleźli się: dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, prof. Edward Białek, prof. Andrzej Gładysz, dr Dariusz Lewera, dr hab. Andrzej Wojnar, prof. PWr, dr hab. Krzysztof Wronecki. Otwarcia konferencji z ramienia Ośrodka dokonali dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz dr hab. Andrzej Wojnar, prof. PWr.

Prowadzącymi poszczególne panele dyskusyjne ze strony Ośrodka byli prof. Andrzej Gładysz, dr n. med. Magdalena Mazurak oraz dr n. o zdr. Dariusz Lewera.

W konferencji uczestniczyli i wygłosili wygłady, prelekcje oraz dyskutowali naukowcy z:

1. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach,
2. Uniwersytetu Wrocławskiego,
3. Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu,
4. Uniwersytetu Warszawskiego,
5. Uniwersytetu Śląskiego,
6. Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego,
7. Uniwersytetu Jagiellońskiego,
8. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Owocem konferencji jest dwutomowa publikacja, której wydanie finansowo wsparł Ośrodek oraz TU Inter SA. Zamieszczono w niej wygłoszone wykłady i biogramy autorów. Na rok 2024 jest zaplanowana V edycja konferencji. Temat wiodący: „Kobiety i medycyna”.

Członkowie Ośrodka brali również udział w konferencjach, spotkaniach oraz odczytach organizowanych przez inne izby lekarskie oraz instytucje naukowe.

1. dr Magdalena Mazurak wygłosiła na sesji Societe Francoise d’Historie de la Medicine na Uniwersytecie Paryskim, transmitowany na całą Francję, wykład dotyczący operacji metodą Fontana (17 marca),
2. dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska uczestniczyła w konferencji powiązanej z nadaniem jednej z sal w siedzibie Śląskiej Izby Lekarskiej imienia prof. Tadeusza Ginko ( 26 maja),
3. dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska wzięła udział w XI Kongresie Polonii Medycznej/IV Światowym Zjeździe Lekarzy Polskich (1-4 czerwca),
4. delegacja Dolnośląskiej Izby Lekarskiej pod przewodnictwem dr hab. Barbary Bruziewicz-Mikłaszewskiej uczestniczyła w oficjalnych obchodach Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczpospolitej (11 lipca),
5. dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz dr Leszek Pałka uczestniczyli w Kongresie Historii i Kultury Lekarskiej w Opolu, któremu towarzyszyła konferencja – Medyczne spotkania z historią (8-10 września),
6. delegacja Ośrodka uczestniczyła w uroczystości nadania sztandaru i imienia prof. Antoniego Cieszyńskiego Centrum Kształcenia i Wychowania Ochotniczych Hufców Pracy w Oleśnicy. O profesorze Cieszyńskim opowiedziała zebranym Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska (20 września),
7. dr Magdalena Mazurak wygłosiła wykład podczas seminarium Oddziału Badań Strukturalnych w Instytucie Niskich Temperatur Polskiej Akademii Nauk pt. „Dolny Śląsk w sercu i żyłach każdego człowieka” (10 października),
8. Delegacja Ośrodka uczestniczyła w Konferencji Jubileuszowej „Leczenie cukrzycy u dzieci dawniej, dziś i perspektywy na przyszłość” połączonej z odsłonięciem tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Renacie Wąsik. W ramach konferencji wykład „Diabetolodzy w historii wrocławskiej medycyny” wygłosiła dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska (13 października),
9. delegacja Ośrodka złożyła kwiaty pod Głazem Niepodległości z okazji Narodowego Dnia Niepodległości (11 listopada),
10. planowane na 17 listopada Forum Dyskusyjne „Julius Roger lekarz i etnograf” zostało odłożone na wniosek zainteresowanych na wiosnę 2024 roku,
11. dr Magdalena Mazurak wygłosiła wykład pt. „Chirurgia atrezji przełyku” w ramach International Pediatric Live Surgery Online Group (7 grudnia).

Członkowie Ośrodka są także autorami licznych artykułów zamieszczanych w Gazecie DIL „Medium”. Dotyczyły one zarówno kwestii związanych z historią medycyny jak i dotykającymi tematów czysto medycznych.

Ośrodek angażował się także finansowo w powstanie 2 filmów:

• „Zrozumieć mózg” – o Otfridzie Foersterze – niemieckim lekarzu neurologu, profesorze Uniwersytetu Wrocławskiego oraz
• „Ocalić chorych” – poświęcony walce wrocławskich lekarzy o życie i zdrowie pacjentów podczas powodzi 1997 roku.

Wśród narratorów i bohaterów filmów znaleźli się Krzysztof Wronecki oraz Marek Nikiel.

Rozpoczęto prace nad digitalizacją papierowych wersji Gazety DIL „Medium”. W wersji elektronicznej można już przeczytać roczniki 1990-1993. Zdigitalizowanie zostaną pozostałe papierowe roczniki. Trwają prace nad stworzeniem znaków wyróżniających Ośrodek – wynajęto firmę, która ma opracować projekt logotypu dla Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej DIL.

Rok 2023 był bogaty w wydarzenia. Również ciekawie zapowiada się rok 2024.

Zorganizowane zostaną m.in.:

1. Ogólnopolski Kongres Historii Medycyny w setną rocznicę I Zjazdu Polskich Historyków Medycyny i Farmacji (1924-2024), który odbędzie się we Wrocławiu w maju 2024 roku,
2. V Ogólnopolska Konferencja Naukowa z cyklu „Lekarz jako autor i bohater literacki” również w naszym mieście planowana na listopad,
3. Forum Dyskusyjne – „Julius Roger lekarz i etnograf”.

Miniony rok dowiódł jak ważna jest działalność Ośrodka. Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych do uczestnictwa w jego pracach i przekazywania dokumentacji historycznej związanej z historią nauk medycznych.