Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska – przewodnicząca Rady Programowej

Sprawozdanie Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej we Wrocławiu za rok 2024

Rok 2024 był kolejnym okresem funkcjonowania Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej.

1. Podstawy prawne

Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej, zwany dalej Ośrodkiem, funkcjonuje na podstawie uchwał Dolnośląskiej Rady Lekarskiej oraz Regulaminu Ośrodka.

Ośrodek jest jednostką na prawach komisji działającą w ramach Dolnośląskiej Izby Lekarskiej, w skład której obok lekarzy i lekarzy dentystów wchodzą osoby spoza środowiska lekarskiego reprezentujące m.in. wrocławskie środowisko akademickie.

2. Skład osobowy

Na koniec 2024 roku w skład Ośrodka wchodziło 18 członków: w tym 15 lekarzy i lekarzy-dentystów oraz 3 członków nie będących lekarzami.

W skład Rady Programowej Ośrodka wchodzą:

1. dr hab. n. med. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska – przewodnicząca Rady
2. prof. dr hab. Edward Białek – zastępca przewodniczącej
3. lek. Radość Gansiniec
4. prof. dr hab. n. med. Andrzej Gładysz
5. lek. Bożena Kaniak – zastępca przewodniczącej
6. dr n. o zdr. Dariusz Lewera – sekretarz
7. dr n. med. Magdalena Mazurak
8. lek. Małgorzata Niemiec – zastępca sekretarza
9. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar prof. PWr – zastępca przewodniczącej
10. dr hab. n. med. Krzysztof Wronecki – zastępca przewodniczącej

    Członkami Ośrodka są:

11. dr n. med. Urszula Chojnacka
12. lek. Krystyna Gniatkowska-Gładysz
13. mgr Maria Jarosz
14. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Moroń
15. dr n. med. Marek Nikiel
16. lek. Leszek Pałka
17. lek. dent. Ligia Socha
18. lek. dent. Marek Stehlik

3. Działalność bieżąca

Bieżącą formą działalności Ośrodka są dyżury przewodniczącej Rady Programowej – dr hab. n. med. Barbary Bruziewicz–Mikłaszewskiej. W każdy czwartek w godzinach 10.00-12.00 była do dyspozycji zainteresowanych działalnością Ośrodka, czy chcących obejrzeć pamiątki związane z profesorstwem Hanną i Ludwikiem Hirszfeldami wyeksponowane w tzw. Gabinecie profesora. Opieka nad Gabinetem i propagowanie pamięci o profesorostwie jest jednym z priorytetów Ośrodka.

W minionym roku Gabinet odwiedzili m.in. wizytujące DIL lekarki niemieckie (członkinie Deutscher Ӓrztinnenbund), przebywający na spotkaniu we Wrocławiu przedstawiciele prezydiów izb lekarskich, uczestnicy konferencji „Między nami lekarzami”. Goście mogli wpisać się do wyłożonej w Gabinecie kroniki.

Drugą formą działalności Ośrodka są posiedzenia naukowe odbywające się raz w miesiącu w sobotę (oprócz wakacji akademickich) w Klubie Muzyki i Literatury we Wrocławiu organizowane we współpracy z Oddziałem Wrocławskim Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych. Tematyka spotkań związana jest z szeroko pojętą historią medycyny. Wspominani są wybitni lekarze związani z Wrocławiem i Dolnym Śląskiem, prezentowane publikacje książkowe oraz filmy, których autorami bądź bohaterami są lekarze.

W roku 2024 odbyło się 9 posiedzeń naukowych Ośrodka: 6 – w Klubie Muzyki i Literatury, 1 – w związku z wyborami samorządowymi w Klubie Lekarza w siedzibie DIL. Dwukrotnie posiedzenia były połączone z ogólnopolskimi konferencjami naukowymi, organizowanymi przez Ośrodek w siedzibie Izby przy al. Jana Matejki 6 we Wrocławiu.

Nad bieżącymi zadaniami Ośrodka czuwa Rada Programowa. Członkowie Rady spotkają się, przynajmniej raz na kwartał – w dniach obrad Dolnośląskiej Rady Lekarskiej. Posiedzenia są otwarte i odbywają się w sali Klubu Lekarza w siedzibie DIL przy ulicy Kazimierza Wielkiego 45. Rada Programowa, dzięki swojemu składowi (przedstawiciele organów Izby – Delegatura Wrocławska, Komisja Kształcenia DRL oraz instytucji tj. Wydawnictwo DIL, Oddział Wrocławski PTHNM, Stowarzyszenie Lekarzy Dolnośląskich) jest w stanie podejmować decyzje i koordynować działania dotyczące m.in. organizacji interdyscyplinarnych ogólnopolskich konferencji naukowych.

W roku bieżącym odbyło się 8 posiedzeń Rady Programowej.

4. Działalność organizacyjna

Rok 2024, w związku z rocznicami urodzin i śmierci profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów, był Rokiem Hirszfeldowskim, dlatego też działania Ośrodka były skupione na uczczeniu pamięci profesorostwa.

1. Udział dr hab. Barbary Bruziewicz-Mikłaszewskiej w uroczystości odsłonięcia tablicy poświęconej profesorowi Ludwikowi Hirszfeldowi na Saskiej Kępie w Warszawie, zorganizowanej przez Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN.
2. Posiedzenie naukowe poświęcone prof. Hannie Hirszfeldowej – wykład prof. Urszuli Glensk pt. „Jeśli chcesz zostać lekarzem, musisz kochać ludzi – mówiła Hanna Hirszfeldowa”.
3. Ośrodek był gospodarzem wizyty prof. Bogumiły Szponar wraz doktorantką z Brazylii, prowadzącą kwerendę naukową dotyczącą działalności profesora Ludwika Hirszfelda.
4. Podczas Ogólnopolskiego Kongresu Historii Medycyny odbył się pokaz filmu „Mensch”, poświęconego profesorowi Ludwikowi Hirszfeldowi z udziałem i komentarzem reżysera Pawła Wysoczańskiego oraz ostatniej żyjącej asystentki profesora Hirszfelda, dr Janiny Wartenberg.
5. Udział w projekcie „Śladami profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów i ich córki Marysi”. Projekt realizował Tadeusz Szczyrbak, prezes zarządu Fundacji Rodziny Rodła.
6. Delegacja Ośrodka uczestniczyła w uroczystości nadania imienia profesorostwa Hirszfeldów tramwajowi MPK Wrocław.

Drugim wydarzeniem poświęconym profesorostwu Hirszfeldów był udział w kilkumiesięcznym projekcie – wystawie „Prawobrzeżne”, organizowanej przez Muzeum Warszawskiej Pragi i poświęconej m.in. prof. Hannie Hirszfeldowej, która wraz z mężem – prof. Ludwikiem Hirszfeldem w latach trzydziestych XX wieku mieszkała na Saskiej Kępie, przy ul. Obrońców 27. Wkładem Ośrodka było wypożyczenie na rzecz wystawy posiadanych pamiątek związanych z prof. Hanną Hirszfeldową.

Kolejnym projektem był udział przedstawicieli Ośrodka oraz władz Dolnośląskiej Izby Lekarskiej w organizowanym przez Urząd Miejski Wrocławia wydarzeniu poświęconym Ludwikowi Witoldowi Rajchmanowi współtwórcy UNICEF – krewnemu profesora Ludwika Hirszfelda. W siedzibie Ośrodka złożyła wizytę pani Marta Balińska, prawnuczka Witolda Rajchmana. Szczegóły wizyty pani Marty Balińskiej we Wrocławiu i Ośrodku były omawiane z przewodniczącą Rady Barbarą Bruziewicz-Mikłaszewską podczas wizyt przedstawicieli Urzędu Miejskiego. Postaci Witolda Rajchmana poświęcono wystawę na wrocławskim Rynku, a ukoronowaniem projektu było odsłonięcie tablicy poświęconej naukowcowi na skwerze przy al. Stanów Zjednoczonych i krasnalki „Martusi” z Konwencją o Prawach Dziecka w ręce. W uroczystości brali udział przedstawiciele Urzędu Miejskiego Wrocławia, koordynator UNICEF na Polskę, ambasador Szwajcarii w RP, konsul honorowy Królestwa Szwecji, przedstawiciel Departamentu Stanu USA. Dolnośląską Izbę Lekarską oraz Ośrodek reprezentowali prezes DRL dr n. med. Paweł Wróblewski, przewodnicząca Rady dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz członek Ośrodka dr n. med. Marek Nikiel, którzy przy odsłoniętej tablicy złożyli wiązankę kwiatów. Następstwem projektu była wizyta w Ośrodku przedstawicieli Urzędu Miasta i rozmowy dotyczące dalszej współpracy.

Najbardziej wymagającymi projektami z udziałem Ośrodka była organizacja dwóch ogólnopolskich konferencji naukowych:

1. Ogólnopolski Kongres Historii Medycyny w setną rocznicę pierwszego zjazdu polskich historyków medycyny (1924-2024), który odbył się w dniach 21-23 maja 2024 oraz
2. V Ogólnopolska Konferencja Naukowa z cyklu „Lekarz jako autor i bohater literacki” pt. „Kobiety i medycyna”, która odbyła się w dniach 20-21 listopada 2024 roku.

Kierownictwo obydwu wydarzeń spoczywało w rękach prof. Edwarda Białka oraz dr. Dariusza Lewery. W skład komitetów naukowych weszli: Edward Białek, Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Andrzej Gładysz, Krzysztof Moroń, Andrzej Wojnar, Paweł Wróblewski.

W komitetach organizacyjnych pracowali: Dariusz Lewera (przewodniczący), Edward Białek, Maria Danuta Jarosz, Bożena Kaniak, Magdalena Mazurak, Małgorzata Niemiec, Marek Nikiel, Leszek Pałka i Krzysztof Wronecki.

21 maja 2024 roku uroczystego otwarcia Kongresu Historii Medycyny w Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, prowadzonego przez prof. Edwarda Białka i dr. Dariusza Lewerę, dokonano w obecności prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka, władz rektorskich Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Patronat nad wydarzeniem objął Prezydent Wrocławia, Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej i Prezes Krajowej Rady Fizjoterapeutów. Władze DIL i Ośrodka podczas otwarcia reprezentowali prezes DRL dr n. med. Paweł Wróblewski, przewodnicząca Ośrodka dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska oraz wiceprezes DRL ds. kształcenia prof. Andrzej Wojnar.

Kongres trwał dwa dni (22-23 maja). Obrady odbywały się przy al. Jana Matejki. Wygłoszono ponad 100 referatów. Przebieg kongresu koordynowali: prof. Edward Białek, prof. Andrzej Wojnar, dr hab. n. med. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, dr. Dariusz Lewera, dr n. med. Magdalena Mazurak, prof. Krzysztof Wronecki.

Wydarzenia towarzyszące kongresowi to:

• zebranie Zarządu Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych,
• projekcja filmu „Mensch” w reż. Pawła Wysoczańskiego,
• wystawa „200 lat Weterynarii Polskiej – z Wilna do Torunia przez Charków”.

W dniach 20-21 listopada odbyła się V edycja Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu „Lekarz jako autor i bohater literacki” pt. „Kobiety i medycyna”.

Uroczystego otwarcia dokonał w imieniu władz Dolnośląskiej Izby Lekarskiej i Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej prof. Andrzej Wojnar.

Wygłoszono 54 referaty i podobnie jak w maju, wśród moderatorów i referentów byli członkowie Ośrodka. Uczestnicy konferencji mogli obejrzeć wystawę malarską Mai Gołębiowskiej, studentki Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Wygłoszone referaty zostały opublikowane w 3-tomowym wydawnictwie.

Zarówno kongres, jak i konferencja zgromadziły licznych uczestników i ośrodki naukowe z całej Polski. Świadczy to o ugruntowanej pozycji i popularności tych wydarzeń wśród specjalistów szeroko rozumianej historii medycyny, którzy chętnie wracają na kolejne edycje. Jest to także wysoka ocena wkładu pracy naukowej i organizacyjnej prof. Edwarda Białka i zespołu pod jego kierownictwem. Kolejna edycja konferencji zatytułowana „Medycyna i dziecko” odbędzie się w listopadzie 2025 roku.

To ważne wydarzenie naukowo-kulturalne wsparły finansowo m.in. Ośrodek, Komisja Kształcenia, Delegatura Wrocławska DIL oraz TU INTER SA. W organizację zaangażowane było Wydawnictwo DIL, gazeta „Medium” oraz pracownicy Biura DIL.

Członkowie Ośrodka uczestniczyli także w wydarzeniach organizowanych przez zewnętrzne ośrodki naukowe i inne izby lekarskie. Były to:

• Kongres Polonii Medycznej w Krakowie,
• III Ogólnopolska Konferencja Historyczna Okręgowych Izb Lekarskich w Płocku,
• Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego,
• Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

Aktywność członków Ośrodka to także obecność podczas uroczystości rocznicowych:

• Rocznica Narodowego Święta Niepodległości,
• Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego,
• Upamiętnienie profesorów lwowskich,
• Upamiętnienie ofiar II wojny światowej w byłym niemieckim KL Gross-Rosen w rocznicę ataku Niemiec na Polskę,
• Uroczystości ku czci ofiar ludobójstwa na kresach II RP.

Serdecznie dziękuję Kołu Terenowemu DIL w Świdnicy oraz dr Ewie Michalak za pomoc w upamiętnieniu i organizacji wydarzenia w Gross-Rosen.

Kolejnym wymiarem aktywności członków Ośrodka jest działalność publicystyczna na łamach Gazety DIL „Medium”. Publikacje obejmują tematykę ściśle medyczną, historyczną, wspomnieniową i publicystyczną. Autorami są m.in.: prof. Andrzej Gładysz, prof. Krzysztof Wronecki, prof. Andrzej Wojnar, dr hab. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, dr n. med. Magdalena Mazurak, dr Dariusz Lewera. W „Medium” publikowane są sprawozdania i zdjęcia z prowadzonych przez Ośrodek projektów.

Członkowie Ośrodka występują i publikują też zagranicą. Dr n. med. Magdalena Mazurak wystąpiła na forum Société Française d’Histoire de la Médecine – Francuskiego Towarzystwa Historii Medycyny.

Członkowie Ośrodka za swoją pracę otrzymali nagrody i wyróżnienia:

1. prof. Edward Bałek został uhonorowany:

• medalem Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia oraz
• literacką Nagrodą imienia Andreasa Gryphiusa Gildii Artystów Esslingen,

2. prof. Andrzej Wojnar otrzymał:

• medal Gloria Medicinae Polskiego Towarzystwa Lekarskiego
  oraz
• został uhonorowany przez Wojewodę Dolnośląskiego za 25 lat pracy jako konsultant wojewódzki,

3. prof. Krzysztof Wronecki otrzymał:

• honorową odznakę Ministra Zdrowia „Za zasługi dla ochrony zdrowia”
• medal Primus Inter Pares – Civitas Academica Vratislaviensis „Za zasługi dla wrocławskiego środowiska akademickiego, a także za działalność naukową, twórczą, gospodarczą i menadżerską”,

4. dr Dariusz Lewera otrzymał:

• nagrodę specjalną Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

Ośrodek tradycyjnie jest zaangażowany we wspieranie realizacji filmowych poświęconych słynnym lekarzom. W 2024 roku był to film poświęcony Aloisowi Alzheimerowi. Kontynuowane są prace nad digitalizacją kolejnych roczników „Medium”. Pracuje także nad wzbogaceniem swoich zbiorów. Zostało opracowane logo Ośrodka oraz exlibris.

Rok 2024 niezwykle bogaty w różnorodne wydarzenia sprawił, że Ośrodek potwierdził swoją pozycję jako instytucja zajmująca się szeroką tematyką historyczną w ramach Dolnośląskiej Izby Lekarskiej.

Dziękuję prezesowi DRL dr. Pawłowi Wróblewskiemu, Dolnośląskiej Radzie Lekarskiej za wsparcie w kolejnym roku działalności Ośrodka.

Serdecznie dziękuję członkom Ośrodka za współpracę, a także wszystkim, którzy przyczynili się do dalszego jego rozwoju.