GABINET PROFESOROSTWA HANNY I LUDWIKA HIRSZFELDÓW

Po śmierci prof. Hanny Hirszfeldowej 20 lutego 1964 roku, mieszkanie profesorostwa przy ulicy Wittiga 11 odziedziczyła dr n. med. Ewa Bohdanowicz, uczennica i współpracownica pani profesor, która opiekowała się małżeństwem przez ostatnie lata ich życia.

Mieszkanie, poza niezbędnymi remontami, pozostało w niezmienionym stanie. Dr Ewa Bohdanowicz zachowała wszystkie meble, z których korzystali za życia uczeni oraz pamiątkowe drobiazgi, księgozbiór i rodzinne pamiątki. Nie wiadomo było, jakie będą ich losy po śmierci dr Ewy Bohdanowicz, która odeszła w wieku 101 lat 17 grudnia 2021 roku.

Decyzją spadkobierców dr Ewy Bohdanowicz pamiątki po profesorstwie Hannie i Ludwiku Hirszfeldach trafiły do Muzeum Miejskiego, które z kolei przekazało je Dolnośląskiej Izbie Lekarskiej w depozyt.

Zaaranżowany przez muzealników gabinet jako ekspozycje stałą można zwiedzać w Sali Klubu Lekarza DIL przy ul. Kazimierza Wielkiego 45.

Jak mówi prezes Dolnośląskiej Izby Lekarskiej dr n. med. Paweł Wróblewski, to dopiero początek. „Powołaliśmy do życia Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej, którego zadaniem będzie ocalić od zapomnienia pamiątki po lekarzach, stomatologach, którzy byli przed nami tworząc podwaliny pod rozwój współczesnej medycyny”.

Ośrodek powołany do życia w lutym 2022 roku zrzesza lekarzy, stomatologów, historyków, literaturoznawców i germanistów – pasjonatów, którzy swoją ogromną wiedzę i czas pragną poświęcić na działalność w ośrodku. Właśnie zainaugurowana została ich działalność.

Uroczyste otwarcie nastąpiło 1 lipca 2022 roku. Podczas spotkania odbyła się sesja naukowa, w której historycy, pisarze, a także uczniowie i współpracownicy profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów wspominali czasy, kiedy mieli szczęście z nimi pracować. Uczeni z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. L. Hirszfelda opowiedzieli o naukowej spuściźnie uczonych i jej wpływie na współczesną naukę.

Wyposażenie gabinetu Profesora Ludwika Hirszfelda to modne i często spotykane wyposażenie gabinetów dolnośląskich.  Meble tego typu powstawały w rodzimych warsztatach stolarskich. Były przeważnie eklektyczne, dębowe (jak w tym przypadku ) bądź dębem okleinowane. Meble tego typu składały się z szafy bibliotecznej, biurka i drewnianego fotela .

Były w dwóch rozmiarach – z dwudrzwiową przeszkloną biblioteczką bądź z trzydrzwiową, nieznaczna różnica była również w wielkości biurek. Biblioteka zbudowana była z dolnej głębszej części zamykanej rzeźbionymi drzwiczkami i górnej lekko cofniętej przeszklonej, najczęściej zdobionej kręconymi kolumienkami. Rzeźbione były również elementy biurka – najczęściej drzwiczki i przody szuflad. Blat biurka wykończony był skórzaną podkładką, podobnie skórą obite były miękkie elementy fotela – siedzisko czasem zaplecek. Całość uzupełniały eleganckie mosiężne obicia. W przypadku tych mebli największa ich wartością jest tzw. wartość historyczna – czyli fakt, że pracował przy nich Profesor Ludwik Hirszfeld. Co ciekawe mimo kolejnych remontów, którym poddawany był sam pokój gdzie mieścił się gabinet, dr Ewa Bohdanowicz nie sprzątnęła biurka. Przejmując gabinet w szufladach były jeszcze sprzęty używane przez Profesorostwo – początkowo Profesora a później jego żonę. Wraz z wyposażeniem gabinetu do muzeum trafił również fotel, w którym zmarł 7 marca 1954 roku Prof. Ludwik Hirszfeld. Schorowany profesor całe dnie drzemał w fotelu, ponoć przed śmiercią obudził się i powiedział do opiekującej się nim pielęgniarki : „Siostro , miałem piękny sen, śniło mi się, że wszyscy ludzie są dobrzy”  były to jego ostatnie słowa…

Sam z siebie fotel jest mało charakterystycznym tapicerowanym meblem okresu międzywojennego. Po śmierci Profesora zmieniono mu również tapicerkę – pierwotnie był to gładki materiał koloru brązowego. Reasumując meble najprawdopodobniej towarzyszyły Profesorostwu dopiero od lat powojennych i były po prostu na stanie wrocławskiej willi, w której zostali zakwaterowani. Co nie ujmuje im wartości historycznej,  a ze względu na to że ta jest w tym wypadku najważniejsza meble po przywiezieniu do Muzeum zostały poddane jedynie zachowawczej konserwacji tzn. – zostały uzupełnione zniszczenia  (min. w skórze na blacie) i zostały lekko odczyszczone i zabezpieczone, żeby nie pozbawić ich wyglądu jaki miały za życia właścicieli.

tekst:

dr Dariusz Lewera ( Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej )

mgr Magdalena Szmida-Półbratek ( Muzeum Miejskie Wrocławia)

Gipsowy odlew głowy prof. Ludwika Hirszfelda

Gabinet

Stół i krzesło

Biblioteczka i krzesło

Fotel

OTWARCIE GABINETU PROFESOR HANNY I LUDWIKA HIRSZFELDÓW.

1 lipca 2022 roku miała miejsce konferencja naukowa organizowana przez Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej połączona z uroczystym otwarciem w siedzibie Dolnośląskiej Izby Lekarskiej – Gabinetu profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów.  Wyposażenie gabinetu przekazanego Izbie stanowi biurko, krzesło, biblioteczka oraz  fotel, o które do końca swego życia dbała uczennica, a później współpracownica Hanny Hirszfeldowej, pani dr n. med. Ewa Bohdanowicz. Decyzją rodziny dr Ewy Bohdanowicz zostały one przekazane do Muzeum Miejskiego we Wrocławiu. Dzięki staraniom członków Ośrodka dr Ligii Sochy i dr. hab. Krzysztofa Wroneckiego oraz dr. Jacka Ossowskiego z Urzędu Miejskiego meble, publikacje oraz inne pamiątki zostały przekazane po niezbędnych zabiegach konserwacyjnych przez Muzeum Miejskie Wrocławia w depozyt Dolnośląskiej Izbie Lekarskiej. Gabinet znalazł swoje miejsce w Klubie Lekarza DIL. Aranżacji dokonała kustosz Muzeum pani mgr Magdalena Szmida-Półbratek. Będzie on dostępny dla odwiedzających jako stała ekspozycja. Honorowym Kustoszem Gabinetu została pani dr Ligia Socha. Otwarciu Gabinetu towarzyszyła konferencja naukowa. Jej otwarcia dokonał Prezes Dolnośląskiej Izby Lekarskiej dr n. med. Paweł Wróblewski.     W imieniu dyrektora Muzeum Miejskiego dr. Macieja Łagiewskiego wykład pt. „Hirszfeld w zbiorach Muzeum Miejskiego Wrocławia” wygłosił dr hab. Krzysztof Wronecki. Kolejnym prelegentem była pani dr hab. Urszula Glensk, prof. UWr.  z wykładem wzbogaconym prezentacją medialną pt. „Hirszfeldowie i ich czasy”. Następnie wykład pt. „Hirszfeldowie we Wrocławiu” wygłosił dr hab. Krzysztof Wronecki. Prof. dr hab. inż.  Marcin Czerwiński z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda PAN wygłosił referat pt. „Ludwik Hirszfeld i jego spuścizna w dzisiejszych czasach”. Dr Grażyna Ossowska przedstawiła postacie profesorostwa w wykładzie nt. „Byłam sąsiadką Hirszfeldów i pacjentką Hanny Hirszfeldowej”.  Konferencję wzbogacił film red. Leny Kaletowej pt. „Ludwik Hirszfeld”. Część naukową konferencji zakończyło wystąpienie pani kustosz mgr Magdaleny Szmidy – Półbratek, która opowiedziała zebranym o meblach z Gabinetu.

Po wystąpieniach prelegentów prof. Urszula Glensk podpisywała swoją książkę „Hirszfeldowie. Zrozumieć krew” będącą upominkiem od Dolnośląskiej Izby Lekarskiej dla zebranych gości. Wśród zaproszonych byli przedstawiciele wrocławskiego środowiska akademickiego, lekarze – uczniowie profesorostwa Hirszfeldów, członkowie Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, Ośrodka Dokumentacji Historycznej Śląskiej Izby Lekarskiej.